Δεντρολίβανο: Ιδιότητες, οφέλη και τρόποι χρήσης

Το Δενδρολίβανο (Rosmarinus officinalis) είναι ένας αρωματικός πολυετής και αειθαλής θάμνος που συνήθως φτάνει το 1,5 μέτρο. Άλλες ονομασίες: Λιβανόδενδρο, Λασμαρί, Δουσμαρίνι, Λιβανωτής, Διοσμαρίνι, Αρισμαρί, Ροζμαρίνι, Αρισμαρί, Απόσπληνος, Ροσμαρίνος ο φαρμακευτικός Δεντρολίβανο: Ιδιότητες, οφέλη και τρόποι χρήσης

Τα φύλλα του είναι στενόμακρα δερματώδη και θυμίζουν χοντρές πευκοβελόνες. Ανάλογα με την ποικιλία μπορεί να βρείτε Δενδρολίβανο με έρπουσα ανάπτυξη ή και διαφοροποιήσεις στο χρώμα του άνθους τους, όπως λευκά ή μωβ.

Η καταγωγή του είναι από τη Μεσόγειο και είναι ιδιαίτερα γνωστό σε όλο τον κόσμο, τόσο για την χρήση του στην μαγειρική όσο και για τις θεραπευτικές του ιδιότητες. Λέγεται πως οι Αρχαίοι Έλληνες πίστευαν πως ήταν δώρο της θεάς Αφροδίτης και το χρησιμοποιούσαν σε γιορτές, τελετές, στολισμούς καθώς οι μαθητές φόραγαν στις εξετάσεις ένα στεφάνη από δενδρολίβανο για να τους βοηθήσει στη μνήμη και τη σκέψη.

Δεντρολίβανο-Rosmarinus officinalis για τη μνήμη 

Χρήσεις 

Το Δενδρολίβανο μπορεί να χρησιμοποιηθεί στην κουζίνα μας είτε φρέσκο είτε αποξηραμένο δίνοντας υπέροχο άρωμα και γεύση στα κρέατα και στα ψάρια. Επίσης, το χρησιμοποιούν και σε διάφορα γλυκά του κουταλιού.

Θεραπευτικές ιδιότητες 

Το δενδρολίβανο έχει διαπιστωμένη διεγερτική και τονωτική δράση και για τον λόγο αυτόν συνιστάται για τη βελτίωση της κυκλοφορίας του αίματος, ιδίως της εγκεφαλικής.

Είναι πολύτιμο για πολλές παθήσεις όπως ηπατική συμφόρηση και φλεγμονή της χοληδόχου κύστης συνοδευόμενες από σωματική, διανοητική κόπωση και εξασθένηση λόγω της τονωτικής του δράσης στο ήπαρ και στη χολική λειτουργία.

Το δενδρολίβανο έχει σπουδαίες αντιοξειδωτικές ιδιότητες που οφείλονται στα φλαβονοειδή και στα διτερπένιά του. Έτσι ισχυροποιεί το ανοσοποιητικό σύστημα. Παρουσιάζει αντιφλεγμονώδη δράση χάρη στο ροσμαρινικό οξύ που περιέχει.

-Είναι εξαιρετικό τονωτικό και σπασμολυτικό ενώ ασκεί επίδραση και πάνω στην έκκριση της χολής.

-Χρησιμοποιείται κυρίως σαν παυσίπονο.

-Ισχυρό εμμηναγωγό, επουλωτικό των πληγών, αντισηπτικό, αντισπασμωδικό.

-Κατά του χρόνιου κατάρρου των πνευμόνων, αντιρρευματικό.

-Είναι αποχρεμπτικό και βοηθάει στο βήχα, στο άσθμα, σε βρογχίτιδες και στη γρίπη.

-Κατά της χρόνιας χολοκυστίτιδας και του ίκτερου από ηπατίτιδα.

-Κατά των νευρικών παθήσεων, των παραλύσεων και της υστερίας.

-Ανεβάζει τη διάθεση και είναι χρήσιμο σε περιπτώσεις κατάθλιψης ήπιας έως μετρίως σοβαρής μορφής.

-Εναντίον της χλώρωσης και της χρόνιας δυσπεψίας.

-Κατάλληλο για τους νευρικούς πονοκεφάλους.

-Βοηθάει στην υπερκόπωση και στην αδυναμία.

-Κατά των αερίων της κοιλιάς.

-Τονωτικό της κυκλοφορίας του αίματος και άλλων λειτουργιών.

-Ενισχύει την ανάπτυξη της τριχοφυΐας, ενισχύοντας την κυκλοφορία του αίματος στο τριχωτό της κεφαλής.

-Σύγχρονες μελέτες έχουν δείξει ότι το ενεργό συστατικό στο δεντρολίβανο, γνωστό ως carnosic acid (CA), μπορεί να προστατεύσει τον εγκέφαλο από το εγκεφαλικό και τη νευροεκφύλιση, που οφείλεται στα επιβλαβή χημικά και τους ελεύθερους ριζοσπάστες. Αυτοί οι ριζοσπάστες θεωρούνται ότι συμβάλουν όχι μόνο στα εγκεφαλικά αλλά και στις καταστάσεις νευροεκφύλισης όπως του Alzheimer, αλλά και στα άρρωστα συμπτώματα της κανονικής γήρανσης του εγκεφάλου.

Άλλες χρήσεις

-Το κρύο τσάι του δενδρολίβανου στο οποίο θα προστεθεί βόρακας είναι κατά της πιτυρίδας.

-Χρησιμοποιείται για το αρωμάτισμα των ψαριών και του κρέατος.

-Για τα μαλλιά, βράζουμε 50 γρ. δενδρολίβανο σε 1 λίτρο νερό για 1 ώρα και πλένουμε με αυτό το κεφάλι μας για 1 εβδομάδα, πρωί βράδυ. Τονώνει και διατηρεί το χρώμα των μαλλιών.

-Το δεντρολίβανο διώχνει και αυτό τους σκόρους και τα διάφορα έντομα από τα διπλανά φυτά.

-Ο μοναχός Αγάπιος γράφει: Κάψε το ξύλο του και κάνε τα κάρβουνα σκόνη, την οποία βάλε σε ένα κομμάτι ψιλό λινό πανί και τρίβε καλά τα δόντια σου να γίνουν άσπρα και να γιατρευτεί κάθε τους ασθένεια και αν έχουν σκώληκες ψοφάνε.

-Το δεντρολίβανο το χρησιμοποιούσαν παλιά στο κρασί για να μην χαλάσει και να του δώσει άρωμα. Το ίδιο και στη φέτα αλλά και στο κάπνισμα των κρεάτων, το χρησιμοποιούσαν για μυρωδιά αλλά και για τις αντί μικροβιακές του ιδιότητες.

Χρήση και δοσολογία

Το χρησιμοποιούμε και ως, εκχύλισμα, ως αφέψημα και ως έγχυμα.

– Παρασκευή εγχύματος: Βράζουμε 1 ποτήρι νερό και στη συνέχεια ρίχνουμε 1 κουταλιά της σούπας βότανο. Αφήνουμε για 10 – 15 λεπτά. Σουρώνουμε και καταναλώνουμε.

– Παρασκευή αφεψήματος για εξωτερική χρήση: Βράζουμε 1 κουτάλια σούπας τριμμένο δεντρολίβανο με 1 ποτήρι νερό για 10 – 15 λεπτά. Αφήνουμε λίγο και σουρώνουμε πριν από τη χρήση.

-Υγρό εκχύλισμα: 2-4 ml (διάλυμα 1:1 σε 45% αλκοόλη), 3 φορές την ημέρα.

-Αφέψημα: 2-4 γραμμάρια αποξηραμένων φύλλων, 3 φορές την ημέρα.

Το έγχυμα βοηθάει στη διάρροια, ενώ ενδείκνυται μεταξύ άλλων για:

• Ατονία 
• Πονοκέφαλο 
• Κρυολόγημα 
• Υπερκόπωση 
• Εξάντληση 
• Κατάθλιψη 

Το αφέψημα βοηθάει στη θεραπεία της τριχόπτωσης. Επιπλέον, το δεντρολίβανο χρησιμοποιείται και ως μπαχαρικό στην μαγειρική.
Διατηρείται σε σκοτεινό και δροσερό μέρος.

Άλλες χρήσεις

-Πλύσεις και μπάνια με αφέψημα του φυτού είναι ευεργετικά για το δέρμα.
-Βλαστάρια δενδρολίβανου στο κρασί δίνουν ένα τονωτικό για την καρδιά ποτό.

-Πιστεύεται ότι φύλλα δενδρολίβανου μαζί με ρίζες τσουκνίδας και ρίζες λάππας που θα μουσκέψουν σε οινόπνευμα, δίνουν φάρμακο που με εντριβές στο τριχωτό μέρος του κεφαλιού, προκαλούν τριχοφυία.

-Η σκόνη των φύλλων θεωρείται επουλωτική των πληγών.
-Το αιθέριο έλαιό του διώχνει το σκόρο.

-Αφέψημα των φύλλων του δενδρολίβανου χρησιμοποιείται σαν λοσιόν κατά των γαγγραινωδών πληγών, για μπάνια σε περιπτώσεις ρευματισμών των αρθρώσεων (50-60γρ. σε 1 λίτρο βραστό νερό) και για εντριβές πρηξιμάτων (ως βάμμα του λαδιού ή και με κομμάτια του φυτού μέσα σε λάδι).

-Για εσωτερική χρήση, χρησιμοποιείται στη βοτανοθεραπευτική με έγχυμα (5-15 γρ. σε 1 λίτρο νερό), σαν χωνευτικό, σπασμολυτικό, χολαγωγό κλπ.

-Ρίζες δενδρολίβανου βρασμένες με κρασί ώσπου να μείνει το 1/3 είναι κατά της δυσεντερίας.

-Άνθη κοπανισμένα με ζάχαρη ώσπου να γίνουν πάστα είναι κατά των ζαλάδων.

-Φρέσκιες κορυφές του φυτού κοπανισμένες και βαλμένες πάνω στις αιμορροΐδες, τις ξηραίνουν.

-Επίσης, φρέσκιες κορυφές του φυτού πάνω σε απόστημα, το ωριμάζουν και το ανοίγουν.

-Χυμός του φυτού μέσα στο αυτί με στριμμένο βαμβάκι, σταματά τον πόνο.

-Τα φύλλα ψημένα μέσα σε κρασί ή το έλαιο του δενδρολίβανου φτιαγμένο σε πομάδα, χρησιμοποιείται σε εξωτερική χρήση εναντίον των ρευματισμών των αρθρώσεων, θλάσεων, στραμπουληγμάτων κλπ.

Προφυλάξεις

Δεν συνιστάται η κατανάλωση κατά την διάρκεια της εγκυμοσύνης γιατί αναφέρεται ως εκτρωτικό και εμμηναγωγό.

Δεν συνιστάται η κατανάλωση από άτομα που πάσχουν από υπέρταση και επιληψία. Το δενδρολίβανο είναι ένα πολύτιμο βότανο αλλά η υπερκατανάλωση του επιφέρει ανεπιθύμητα αποτελέσματα όπως σπασμούς και ζαλάδες, ιλίγγους.

Σε πολύ μεγάλες ποσότητες μπορεί να προκαλέσει δηλητηριάσεις.

Σκευάσματα τοπικής εφαρμογής με δενδρολίβανο πρέπει να χρησιμοποιούνται με προσοχή από άτομα που παρουσιάζουν υπερευαισθησίες στα συστατικά του.

Το αιθέριο έλαιο του μπορεί να προκαλέσει ερύθημα ή δερματίτιδες σε ευαίσθητες επιδερμίδες.

Τα αιθέρια έλαια είναι επικίνδυνα σε περίπτωση κούρασης του οργανισμού, και θα πρέπει να φυλάσσονται μακριά από παιδιά. Ακόμη τα αιθέρια έλαια μπορεί να προκαλέσουν ερεθισμό στα μάτια και στο δέρμα. 

Λαμβανόμενο από το στόμα το αιθέριο έλαιο του δενδρολίβανου σε μεγάλες ποσότητες μπορεί να προκαλέσει επιληπτικούς σπασμούς, λόγω της περιεκτικότητας του σε καμφορά.

-Από τους βλαστούς εξάγεται αιθέριο έλαιο που χρησιμοποιείται στην αρωματοποιία, στη σαπωνοποιία, καθώς και με κατάλληλη επεξεργασία στην παρασκευή εντομοκτόνων.

Μπορεί επίσης να προκαλέσει και φωτοευαισθησία.

Ενδιαφέροντα

-Ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα γραφόμενα από το μοναχό Αγάπιο:

• Βάλε τα φύλλα του στο στρώμα σου, να μην δεις κακό όνειρο.
• Στούμπισε τα φύλλα του και βάλτο στην πληγή να την θεραπεύσεις.
• Κάνε το ξύλο του αγγείο να τρως από αυτό, να μην σε βλάψει πράμα εναντίον σου.
• Αν κάνεις φλασκί από αυτό, δεν χαλά ποτέ το κρασί, αλλά το φυλάει όπως το έβαλες, ούτε σε βλάπτει κανένα φάρμακο πίνοντας από το κρασί εκείνο.
• Έτσι να βάλεις στο βαρέλι τα φύλλα του, δεν φοβάσαι να χαλάσει το κρασί.
• Αν τα βάλεις στην πόρτα και μέσα σε δύο τρεις μεριές του σπιτιού σου, δεν σε βλάπτει φίδι, σκορπιός, ούτε άλλο ζώο θανάσιμο.
• Μάλιστα αν είναι κανένα φίδι σε καμιά τρύπα, κάψε κομμάτι από αυτό εκεί δίπλα και νιώθοντας την μυρωδιά του ή βγαίνει να φύγει ή πεθαίνει.
• Όποιος έχει καύση πολλή στο στομάχι και πολλή δίψα, ας το βράσει σε νερό, να το πίνει με χυμό του ρογδιού και άλλες πολλές ασθένειες θεραπεύει θαυμασιώτατα.

Υιοθετήστε ένα φυτό

Το Δενδρολίβανο είναι ικανό να διακοσμήσει κάθε γωνία του μπαλκονιού μας ή του κήπου μας. Αρκεί να είναι εκτεθειμένο σε άφθονο ήλιο και προφυλαγμένο από τους δυνατούς ανέμους. Μπορεί να αναπτύσσεται άριστα σε θερμοκρασίες από -30 έως 35οC καθώς είναι από τα φυτά με μεγάλες αντοχές στην ξηρασία.

Φροντίδα του φυτού

Το πότισμα του Δενδρολίβανου είναι κάτι που κατά τους μήνες του χειμώνα κυρίως πρέπει να γίνετε κάθε 10-15 ημέρες καθώς πρώτα σιγουρευόμαστε ότι το χώμα είναι εντελώς ξερό. Όσο οι θερμοκρασίες ανεβαίνουν και ειδικά το Καλοκαίρι θα χρειαστεί να αυξήσουμε την συχνότητα και έτσι θα ποτίζουμε περίπου 2 φορές την εβδομάδα.

Το Δενδρολίβανο πολλαπλασιάζεται εύκολα με μοσχεύματα. Μπορείτε επίσης να αποκτήσετε καινούργια φυτά, φυτεύοντας σπόρους. Κατά την διάρκεια της Άνοιξης και του Φθινοπώρου μπορείτε να το μεταφυτεύσετε σε μεγαλύτερη γλάστρα μιας και είναι φυτό που χρειάζεται αρκετό χώρο ώστε να φτάσει το μέγιστο μέγεθος, αν και αυτή είναι μία διαδικασία που γίνεται κάθε 2-3 χρόνια περίπου.

Κατά την μεταφύτευση είναι απαραίτητο να ανοίξουμε τρύπες στην καινούργια μας γλάστρα αλλά και να τοποθετήσουμε ελαφρόπετρα στον πάτο της για καλύτερη αποστράγγιση. Το ιδανικό χώμα για να χρησιμοποιήσουμε είναι το γενικής χρήσης μαζί με χώμα για λαχανόκηπο και κομπόστ. Επιπλέον, άνοιξη και Φθινόπωρο μπορούμε να το ενισχύσουμε με οργανικό λίπασμα για αρωματικά φυτά μία φορά το μήνα.

Συμβουλές υγείας για το φυτό σας

Γενικά, το Δενδρολίβανο είναι φυτό το οποίο δύσκολα θα προσβληθεί από έντομα και ασθένειες. Παρέχοντάς του τον απαραίτητο ήλιο και το απαραίτητο νερό, πάντα με προσοχή ώστε αυτό να μην είναι υπερβολικό, θα έχουμε ένα υγιέστατο Δενδρολίβανο. Αν παρατηρηθούν ξερά κλαδιά ή φύλλα χαμηλά στον κορμό τότε πρέπει να ελαττώσουμε το πότισμα.

Προσοχή: Το παραπάνω άρθρο έχει ενημερωτικό σκοπό. Πριν χρησιμοποιήσετε οποιαδήποτε συνταγή ή πριν αλλάξετε τις διατροφικές σας συνήθειες, ζητήστε τη γνώμη του κατάλληλου επαγγελματία υγείας ή διατροφολόγου. Εάν λαμβάνετε φαρμακευτική αγωγή, βεβαιωθείτε ότι δεν υπάρχουν παρενέργειες.

Τα φαγητά «των φτωχών»: 6 ελληνικές παραδοσιακές συνταγές που χάθηκαν με τα χρόνια

Φαγητά που τα πήρε ο χρόνος. Παραδοσιακά φαγητά με τα οποία μεγάλωσαν γενιές Ελλήνων.

Που χόρταιναν τους Έλληνες τον περασμένο αιώνα και συνδεόταν άμεσα και με τις παραγωγές των αγροτών τώρα έχουν χαθεί. Ή αναζητούνται από τους νεότερους εξαιτίας των θρεπτικών συστατικών που περιλαμβάνουν.

Τέτοια φαγητά είναι η μπομπότα, ο τραχανάς, το πλιγούρι που ήταν των φτωχών αλλά τώρα τα αναζητούν όσοι προσέχουν τη διατροφή τους.

Η μπομπότα

Γνωστή και ως το ψωμί ή η πίτα των φτωχών, η μπομπότα ήταν η εναλλακτική του σπάνιου σε δύσκολες περιόδους αλευριού από σιτάρι. Ήταν στην ουσία ένας χυλός από καλαμποκάλευρο, αλατισμένο νερό και λάδι, αυγό ή κάποια γέμιση, αν υπήρχε.

Θρεψίνη και πετιμέζι

Ως την δεκαετία του ’60, τότε που δεν υπήρχαν… πραλίνες φουντουκιού και maple syrup για να αλείφουμε στο ψωμί, οι φέτες αλείφονταν κατά κόρον με πετιμέζι ή θρεψίνη. Το πετιμέζι είναι το παχύρρευστο προϊόν που προκύπτει από τον μούστο των σταφυλιών. Η θρεψίνη, που κυκλοφορούσε στο εμπόριο σε κουτί με μια χαρακτηριστικότατη φωτογραφία ενός μικρού παιδιού, ήταν μια κρέμα που αποκαλούταν και σταφιδίνη, επίσης από τα σταφύλια. Αυτό ήταν το πιο συνηθισμένο και θρεπτικό κολατσιό των παιδιών τις δεκαετίες του ’50 και του ’60.

Ζαχαρόψωμο
-

Μια φέτα ψωμί με ζάχαρη ήταν ο πιο γρήγορος και οικονομικός τρόπος να ξεκινήσουν τα παιδιά τη μέρα τους πριν φύγουν για το σχολείο, τις περασμένες δεκαετίες. Η «συνταγή» είναι πολύ απλή: Το ψωμί απλώς βρεχόταν ελαφρώς με νερό και πασπαλιζόταν με ζάχαρη.

Τσιγαρίδες

Σε παλαιότερες εποχές ανά την Ελλάδα – και σε κάποιες επαρχίες ακόμη – κάθε οικογένεια είχε το γουρουνάκι της, που «θυσιαζόταν» κοντά στα Χριστούγεννα. Επειδή όμως δεν έπρεπε να πάει χαμένο καθόλου κρέας, τα μικρά κομμάτια από ξύγκι που περίσσευαν, έμπαιναν σε καζάνια με νερό και αλάτι, και προέκυπταν κομμάτια χοιρινού σαν μπέικον, που διατηρούνταν ως και τα επόμενα Χριστούγεννα.

Πλιγούρι και τραχανάς

Στην ύπαιθρο το μπλουγούρι (γνωστό πλέον ευρέως ως πλιγούρι) και ο τραχανάς ήταν πάντα χειροποίητα. Και πιο διαδεδομένα από τα ζυμαρικά όπως τα μακαρόνια και το ρύζι που μπήκαν τις τελευταίες δεκαετίες στην κουζίνα. Και κέρδισαν το… μονοπώλιο των συνοδευτικών στα πιάτα.

Το πλιγούρι είναι ψιλό δημητριακό από αποξηραμένο σιτάρι και ο τραχανάς, ξινός ή γλυκός, είναι ζυμαρικό φτιαγμένο από αλεύρι και γάλα ή γιαούρτι. Ευτυχώς, αυτά τα δύο χαμένα τρόφιμα, επανήλθαν το τελευταίο διάστημα. Ακόμα και στις κουζίνες μεγάλων σεφ, που αποφάσισαν να πρωτοτυπήσουν με μια επιστροφή σε παλιές αξίες. Κάνοντας τάση το «τραχανότο» ή βρίσκοντας στο πλιγούρι το «νέο» super food.

Ρεβιθόψωμο

Τα ρεβίθια στην Κατοχή ήταν χρήσιμα ακόμα και για την παρασκευή υποκατάστατου ροφημάτων όπως ο καφές. Αλλά με το συγκεκριμένο όσπριο και αλεύρι, φτιαχνόταν και ψωμί, το λεγόμενο ρεβιθόψωμο που με λίγο αλεύρι και λάδι, γέμιζε το τραπέζι σε εποχές ανέχειας.

Πηγή: newspepper.gr